Historie

Literatuur
1. In 2003 schreef ik een boekje "De Wimmenumermolen". 240 pagina's, full colour, formaat A5. Prijs  € 25,00. Inlichtingen: ericzwijnenberg@hotmail.com
2. Het Egmonds historisch tijdschrift "Geestgronden" heeft in augustus 2007 (14e jaargang nr. 2/3) een heel nummer gewijd aan Wimmenum. Hierin staat van mijn hand een artikel "Geschiedenis van de Wimmenummerpolder". Prijs  € 7,00. Dit is een ingekorte versie van een uitgebreider verhaal dat te vinden is op de website van Stichting Historisch Egmond:
3. http://www.historischegmond.nl/Wimmenummerpolder.pdf

De polder

De molen bemaalt de Wimmenummerpolder. Dit is een z.g.n. aanwaspolder; land ten oosten van de Krommedijk die de grens vormde tussen de hoger gelegen geestgronden en het moeras dat overging in de Egmondermeer. De inrichting van de Wimmenummerpolder moeten we naar alle waarschijnlijkheid plaatsen rond of iets voor de bedijking van de Berger- en Egmondermeer (1565). Op een manuscriptkaart van de landen die op deze meren afwateren van ca. 1540 is op de plek van de latere Wimmenumermolen nog niets te zien. De molen vinden we wel terug op een door J.D.Soutman vervaardigde kopie van een kaart van de Egmondermeer uit 1574 van de hand van Gerrit Dirksz. Langedijk. In 1583 komen we de "Wummenommer polder" voor het eerst in de archieven tegen. Er waren in dat jaar moeilijkheden gerezen tussen de dorpelingen van Wimmenum en de ingelanden van niet alleen de Wimmenumer, maar ook de Philisteinse polder over de versperring van de scheisloot tussen de bedijkte Egmonder- en Bergermeer. Helaas staan ons hierna tot diep in de 20e eeuw maar bitter weinig gegevens over de lotgevallen van de Wimmenummerpolder ter beschikking. Het slechts fragmentarisch overgeleverde archief van de heerlijkheid Wimmenum speelt ons parten. In het polderarchief is zelfs nagenoeg helemaal niets van voor het eind van de 19e eeuw bewaard gebleven, op één molenmakersrekening na van 1723.

De molen

De huidige molen dateert uit 1774. Maar zoals gezegd moet hier al kort vóór de drooglegging van de Egmondermeer (1565) een molen hebben gestaan, en deze voorganger is een wipmolen zijn geweest. Daarvoor bestaan twee bewijzen: Ten eerste is er een (later in 1642 en 1665 gekopieerde) kaart uit 1574 waarop de molen als wipmolentje is getekend, terwijl andere molens op diezelfde kaart als achtkant zijn aangegeven. Ten tweede is er een rekening van molenmaker Pieter Huysman uit 1723 waarin staat dat op 28 September 1722 "Wulbert 1 dagh aan de steert" gewerkt heeft.
Wat er met deze molen is gebeurd is was tot juni 2005 onbekend. Toen echter ontdekte historicus Diederik Aten die polderarchieven van Noord-Holland inventariseert, in het archief van Wimmenum een afschrift van een brief van de regenten van Wimmenum aan de Staten van Holland:

Op 28 oktober 1773 hebben de "Dijkgraaf,  Molenmeesteren en Ingelanden van Wimmenum" een vergadering belegd in het raadhuis van Wimmenum, waarop de ...

Molenmeesteren hebben gerappor -teert. dat terwijl de Polders Molen door de swaare wind gantsch onbruijkbaar en geheel verbroken was, en dat zij bij ondersoek op dezelve bevonden hadden dat die dermaate oud en vervallen was zo dat men die geensinds langer konde repaareren, overzulke ter overwegingh gaven, of het niet oirbaar en voordeelighst voor het Polder was, dat men arresteerde om eene gantsch nieuwe Molen te maaken.

Iets verderop lezen we:

Dat eene nieuwe agtkante houte watermolen zoude worden getimmert mits egter daartoe te emploijeeren al het gunt van de afbraak emploijeeren = gebruiken het gunt van de afbraak = wat de afbraak aan materiaal oplevert

En tenslotte over de kosten van de nieuwbouw:

De wipmolen is dus in 1773 door de storm verloren gegaan, en het jaar daarop werd de huidige molen gebouwd. Het jaartal 1774 op de baard betreft dus inderdaad het bouwjaar! Uit het archief van de Philisteinse polder is zelfs duidelijk wanneer de bouw van de nieuwe achtkante molengereed was. Na de teloorgang van de wipmolen heeft de Philisteinse polder de bemaling van de Wimmenummerpolder namelijk erbij genomen. En daar moest voor worden betaald:

hebbende de Polder nog volgens ge- maakt accoord van De Ingelanden van De Wimmenummer polder, voor het be- malen derzelver polder van den [niet ingevuld EZ] 1773 tot den 1e Maij 1774 bij beschikkinge te goed een Somme van ƒ 70:0:0, dan waar- uijt de molenaar voor desselfs extra moeijtens en maalloon een douceur zal genieten, dog bij provisie alhier de voorz: 70:0:0 70:0:0 betekent 70 gulden, 0 stuivers en 0 centen.

We zien hieruit dat de nieuwe Wimmenumermolen op 1 mei 1774 in bedrijf kwam. Deze ontdekking in het archief van de Philisteinse polder is eveneens te danken aan historicus Diederik Aten.
Noteert u alvast in uw agenda: 1 mei 2024   250-jarig bestaan Wimmenumermolen!

In 1951 werd de huidige molen buiten werking gesteld omdat toen een elektrisch vijzelmaal in gebruik werd genomen (30 meter ten zuiden van de molen). Er woonde toen een arbeidersgezin in de molen, dat kort daarna vertrok. De molen kwam ongeveer anderhalf jaar leeg te staan, en de polder plaatste een advertentie:

Hierop werd in 1953 de molen van de polder gehuurd door de familie Zwijnenberg uit Amsterdam. In 1955 volgde de aankoop van de molen. In 1976 nam Eric Zwijnenberg de molen over van zijn vader P.Th.Zwijnenberg.

De oudst bekende foto van de Wimmenumermolen is van 1929:

Het gehucht Wimmenum

Het gehucht Wimmenum ligt op de geestgronden ten noorden van Egmond aan den Hoef. Ooit een grafelijk bezit. De hoge- en vrije heerlijkheid Wimmenum kwam in de 17e eeuw in handen van de familie Six. Tweemaal heeft Wimmenum zijn zelfstandigheid verloren; in 1811, toen de plaats slechts 68 inwoners telde, werd het bij Bergen gevoegd, hetgeen vier jaar later weer ongedaan werd gemaakt.
In 1857 (aantal inwoners ruim 110), werd Wimmenum bij de gemeente Egmond-Binnen gevoegd.
In 1978 gingen de oude gemeenten Egmond-Binnen (waaronder Egmond a/d Hoef) en Egmond aan Zee op in één nieuwe gemeente Egmond.
In 2001 werden de gemeenten Egmond, Bergen en Schoorl samengevoegd tot de nieuwe gemeente Bergen.

Het wapen van Wimmenum

Jaartallen in de molen

In de molen komen 6 jaartallen voor. Van oud naar nieuw zijn dit:

De baard: 1774 (in 1967 vernieuwd, maar oude model aangehouden).
Het onderwiel: 1781
Het bovenwiel: 1794
De bovenas 1874
Het buikstuk van de vang: 1915
De stoel van de wateras (houten wateras, ondertafelement etc. vervangen) in 1988