Boezem

De boezem is het stelsel van (ring)vaarten en kanalen waarop de molen uitmaalt, en dat zijn water loost op de Noordzee.

In Noord-Holland is dat voornamelijk "Schermerboezem" (ruwweg tussen Den Helder, Zaandam en Monnickendam) . Een belangrijke slagader van het noordelijk gebied van Schermerboezem is het Noord-Hollands Kanaal.

De boezem ligt er op een windstille dag rimpelloos bij. Hier de Wimmenumervaart vanaf de kap.

Het water dat de Wimmenumermolen uitslaat komt eerst in de Wimmenummervaart. Na een paar honderd meter mondt die uit in de Bergerringvaart. Langs twee wegen (noord- en zuidtak) kan het dan naar het Noord-Hollands Kanaal vloeien. En dat kanaal voert het dan grootste deel naar Den Helder en, vooral bij noordenwind, naar Zaandam. In Den Helder wordt bij eb langs natuurlijke weg op zee gespuid, en bij vloed via een groot gemaal (De Helsdeur met vier elektrisch aangedreven pompen). In Zaandam pompt het Zaangemaal het water naar de Zaan, en vandaar naar het IJ en Noordzeekanaal. Uiteindelijk komt het dan in IJmuiden ook in de Noordzee.

Het peil van het boezemwater in gewoonlijk rond -0,40 m NAP, dus 40 cm onder NAP.

In tijden van hevige regenval kan de boezem al dat water niet of nauwelijks verwerken. Zeker vroeger toen er nog geen boezemgemalen in Den Helder en Zaandam waren, kwam het regelmatig voor dat het peil in de boezem zó sterk steeg (tot om en nabij NAP) dat dijken en kades over dreigden te stromen. Er werd dan een maalstop ingesteld, en alle molens en gemalen die uitsloegen op Schermerboezem moesten stoppen. Dat zogeheten "stopsein" werd via een vernuftig optisch communicatiestelsel doorgegeven. Daartoe was een groot aantal molens (en later stalen masten) uitgerust met een voorziening in de vorm van een blauwe vlag en 's nachts een witte lamp. Als een molenaar die zag moest hij onmiddellijk stoppen met malen.

De molenaar van Wimmenum kon vroeger twee seinmolens makkelijk zien: de molen van de Robonsbospolder bij Alkmaar, en die van de Sammerspolder bij Heiloo. Na het slopen van de Sammersmolen heeft daar nog vele jaren voor dit doel een stalen mast gestaan.

In de tachtiger jaren werd dit seinstelsel beëindigd, en vervangen door moderne communicatiemiddelen (telefoon). Bovendien leek het na 1980 eigenlijk nooit meer voor te kunnen komen dat het peil in Schermerboezem zo gevaarlijk hoog zou kunnen komen, omdat de gemalen in Den Helder en Zaandam voldoende capaciteit hadden.

Tot in 1994 er buitengewoon veel regen viel. En voor het eerst na ca. 15 jaar was het weer "peil" en moesten alle gemalen stoppen. Hernieuwd optreden van een stopsein is zeker niet denkbeeldig. Door o.a. de zeespiegelrijzing, de toegenomen hoeveelheid neerslag per jaar en het toegenomen percentage oppervlakte "bebouwd" zijn noodsituaties zeker niet uitgesloten.

 

Hieronder een kaartje dat het gebied van Schermerboezem aangeeft (het geel/groene deel).